คุ้มค่า VS คุ้มทุน

     ในยุคโลกาภิวัฒน์ที่ผู้คนยกเอา “เงิน” เป็นที่ตั้ง เวลากระทำการใดๆ เรามักจะได้ยินคำถามที่ว่า “คุ้มทุน” หรือไม่ การลงทุนก็ต้องให้ได้กำไรกลับคืนมาให้คุ้มทุนที่ลงไป หากดีดลูกคิดแล้วไม่คุ้มทุนก็ถือเป็นโครงการที่ไม่น่าลงแรงทำ  การกระทำการใดๆ ที่ดูเหมือน “คุ้มค่า” แต่ไม่ “คุ้มทุน” เป็นสิ่งที่สังคมไม่ค่อยยอมรับกันอีกต่อไป เราต้องรอให้พิสูจน์โดยสัจธรรมว่า การกระทำที่ “คุ้มทุน” แต่ไม่ “คุ้มค่า” นั้น ท้ายสุดเป็นการทำลายตนเอง

     หลายคนคงเคยได้ยินสปอตโฆษณาทางวิทยุที่ว่าเสื้อผ้าที่มีอยู่กันในปัจจุบันของคนทั้งโลก เมื่อรวมกันแล้วสามารถใช้ได้อีกถึง 50 ปีโดยไม่ต้องผลิตเพิ่ม เสื้อผ้าที่ล้นเหลือของโลกเป็นตัวอย่างหนึ่งของทัศนคติกระแสหลักของอุตสาหกรรมแทบทุกประเภท การลงทุนที่ต้อง คุ้มทุน คือ หาวัตถุดิบ ผลิตเพิ่ม เปลี่ยนวัตถุดิบให้มาเป็นสินค้า เอาสินค้านั้นไปขายแลกเป็นเงิน และเงินที่ได้ก็ต้องเป็นเงินที่มากกว่าปริมาณเงินที่ลงทุนไป อย่างนี้ถึงจะเรียกว่า “คุ้มทุน” แต่หากวิเคราะห์ให้ดี เป็นการลงทุนที่ไม่ “คุ้มค่า” เพราะอุตสาหกรรมการผลิตเสื้อผ้าจำเป็นต้องทำลายพื้นที่ป่าเพื่อปลูกฝ้าย จากฝ้ายมาสู่ใยเส้น จากใยเส้นมาสู่เสื้อ การเพิ่มปริมาณผลิตที่ไม่มีคำว่าจำกัด ทำให้เราจำเป็นต้องขยายพื้นที่การปลูกฝ้ายออกไปเรื่อยๆ ซึ่งก็คือการลดพื้นที่ป่าลง และในที่สุดสิ่งที่ดูเหมือน คุ้มทุน ก็เป็นสิ่งที่ไม่ “คุ้มค่า” เสียแล้ว เพราะพื้นที่ป่าที่ลดลงได้สร้างผลกระทบกับวิถีการดำเนินชีวิตของมนุษย์มากกว่าการมีเสื้อผ้าเสียแล้ว

     คนที่ชอบกิน สเต็ก มีใครจะคิดไหมว่า การกินเนื้อสเต็กเพียงหนึ่งชิ้นไม่ คุ้มค่า เสียแล้ว มีผลงานการวิจัยจากประเทศออสเตรเลียออกมาแล้วว่า กว่าจะมาเป็นสเต็กหนึ่งชิ้น ต้องใช้น้ำร่วม 3000 ลิตร ตั้งแต่การถางป่าเพื่อปลูกหญ้าให้วัวกิน ปริมาณน้ำที่ต้องบำรุงดูแลหญ้าตั้งแต่เป็นวัวอ่อนจนมาเป็นสเต็กนั้นมากมายมหาศาล สำหรับประเทศที่ขาดแคลนน้ำขั้นวิกฤตอย่างประเทศออสเตรเลีย เราคงตอบได้ไม่ยากว่าอะไรที่เรียกว่า  “คุ้มค่า” และอะไรที่เรียกว่า “คุ้มทุน”

     เมื่อเอ่ยถึงคำสองคำนี้ ดูเหมือนจะมีเพียงองค์พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ เท่านั้นที่ตระหนักดีว่าสิ่งที่คุ้มค่า ต้องมาก่อน สิ่งที่คุ้มทุน และเมื่อสร้างสิ่งที่ คุ้มค่า แล้ว สิ่งที่คุ้มทุน ก็จะตามมาเอง รวมทั้งได้พิสูจน์สัจธรรมข้อนี้ให้ปรากฏชัดในการแก้ปัญหาน้ำท่วมจังหวัดชุมพรด้วยโครงการแก้มลิงดังที่ได้มีพระราชดำรัสไว้ในวันที่ 4 ธันวาคม 2540 ดังความตอนหนึ่งว่า

“ฉะนั้นแม้ต้องลงทุนเพื่อป้องกันมิให้น้ำท่วมรุนแรงอย่างนั้น ก็ควรทำ ได้ส่งคนไปดูและเขาถ่ายรูปทั้งทางบกทางอากาศ และเมื่อดูแผนที่ก็เห็นว่ามีแห่งหนึ่งที่ควรจะทำเป็นแก้มลิงได้ มีโดยธรรมชาติ คือมีหนองใหญ่  หนองใหญ่นั้นเป็นที่กว้างใหญ่สมชื่อ แต่ก็ไม่ใหญ่พอ เพราะมีการบุกรุกเข้าไป และตื้นเขิน แต่ที่สำคัญ มีคลองที่อยู่ใกล้หนองใหญ่นั้น แต่คลองนั้นยังตัน คือยังไม่ได้ขุดให้ตลอด ยังเหลือระยะอีกกิโลเมตรครึ่งเศษๆ น้ำที่ลงในคลองนี้ จะระบายลงไปสู่ทะเล มิให้วกมาท่วมเมือง จึงถามว่าโครงการที่เขาจะทำนี้ จะขุดคลองนี้ให้เสร็จได้เมื่อไหร่ เขาบอกว่ามีงบประมาณแล้ว แต่ยังไม่มา และเข้าใจว่าจะทำเสร็จในปีหน้า ในปี 2541 นึกว่าจะต้องหาวิธีที่จะใช้ประโยชน์จากคลอง ซึ่งได้ลงทุนมามากแล้ว ให้ได้ประโยชน์ในฤดูกาลที่จะมีพายุเข้ามา เลยบอกเขาว่าจะขอสนับสนุนให้เจ้าหน้าที่ที่มีทั้งฝ่ายกรมชลประทาน ทั้งฝ่ายจังหวัด ทั้งบริษัทที่ได้รับมอบหมายให้ทำ ให้เขาสามารถรีบขุดตามแผน และให้ทำโครงการเสร็จภายในเดือนหนึ่ง แทนที่จะเป็นปีหนึ่ง  ได้รับรองเขาว่าถ้าต้องการการสนับสนุน จะให้การสนับสนุนเอง จึงเริ่มทำการขุด และให้ทำท่อ และมีประตูน้ำที่จะทะลุออกไปในหนองใหญ่ เพื่อระบายน้ำลงคลองที่จะขุดให้ครบ บอกเขาว่าให้เวลาเดือนหนึ่ง เขาก็สั่นหัวว่า งานเช่นนี้ต้องใช้เวลา ก็เลยบอกกับเขาว่า ขอสนับสนุนด้วยเงินส่วนหนึ่งของมูลนิธิราชประชานุเคราะห์ ซึ่งได้อุดหนุนในการใส่ท่อจากหนองใหญ่ลงสู่คลอง และมีประตูน้ำสำหรับการขุดคลองให้สำเร็จนั้น ทางมูลนิธิชัยพัฒนาจะสนับสนุนเงินสิบแปดล้าน ซึ่งถ้าทางราชการมอบเงินตามงบประมาณได้เมื่อไหร่ ก็ขอคืน  แต่ไม่ทราบว่าทางราชการจะสนับสนุนเงินนี้หรือไม่  แต่ก็ไม่เป็นไร มูลนิธิก็ยอมที่จะเสียประโยชน์ไปบ้าง ทำอย่างนี้เพราะเห็นว่า การลงทุนแม้จะมีเงินน้อย แต่การลงทุนเพื่อให้มีผลิตผลมากขึ้นข้อหนึ่ง การลงทุนเพื่อให้ไม่ต้องเสียเงินอีกข้อหนึ่ง เป็นสิ่งที่คุ้มเพราะว่าถ้าเราไม่ทำ ก็เชื่อว่าการที่มีน้ำท่วม ทั้งที่ทำการเพาะปลูก ทั้งสถานที่ราชการหรือเอกชนเสียหายนั้น จะต้องเสียเงินมากกว่ามาก คือ เสียเงินค่าสงเคราะห์ผู้ที่เสียหาย ถ้าไม่มีความเสียหาย ก็ไม่ต้องเสียเงิน ประชาชนจะได้ทำมาหากินอย่างปกติ ผลของงานของเขา ก็จะเป็นรายได้ นอกจากรายได้ ก็จะได้รับความสะดวก เช่น เครื่องเอกซเรย์ที่ได้กล่าวถึง ก็จะบริการประชาชนที่เจ็บป่วยได้ตามปกติ ฉะนั้นการที่ลงทุน เพื่อให้สำเร็จภายในเดือนนั้น สิบแปดล้านกว่า ก็น่าจะคุ้มค่า เป็นการประหยัดเงินของประชาชน ทั้งเป็นการประหยัดเงินของราชการด้วย”

     ด้วยโยนิโสมนสิการที่ลึกซึ้งและสายพระเนตรที่ยาวไกล ทำให้จังหวัดชุมพรรอดพ้นจากหายนะจากปี 2540 เป็นต้นมา เพราะด้วยพระองค์เข้าใจอย่างลึกซึ้งถึงคำว่า คุ้มค่า สำคัญว่า คุ้มทุน