ยุทธศาสตร์การขับเคลื่อนเครือข่าย เพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน 3

     เมื่อเอ่ยถึงเครือข่ายการพัฒนาที่ยั่งยืน ยากที่ใครจะเข้าใจว่าสัมพันธ์อย่างไรกับการศึกษาปฐมวัย การที่นักศึกษาคณะศึกษาศาสตร์ เอกปฐมวัย ดั้นดนเอาชีวิตมาคลุกฝุ่นตลบเดินทางกันเป็นหลายๆ ชั่วโมงมายังป่าต้นน้ำแม่สิน อำเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย เพื่อมาดูขบวนการขับเคลื่อนเครือข่ายเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืนภายใต้มูลนิธิกสิกรรมธรรมชาติ นั้นเกิดประโยชน์อะไรกับการศึกษาของตน การมองและวิเคราะห์อย่างเป็นองค์รวมเท่านั้นที่จะเห็นประโยชน์และความสัมพันธ์ที่แยกไม่ออกระหว่าง การศึกษาในหน่วยที่เล็กที่สุด และการพัฒนาประเทศในระดับ มหภาค

     ฉบับที่แล้วเราชี้ให้เห็นถึงที่มาของการใช้ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงเป็นยุทธศาสตร์หลักในการพัฒนาประเทศ เพื่อความยั่งยืน เรามาดูว่ายุทธศาสตร์การพัฒนาประเทศเพื่อความยั่งยืนจะแปลงมาสู่การศึกษาปฐมวัยอย่างไร

     เริ่มต้นเราต้องเข้าใจก่อนว่า หน้าที่ของการศึกษา คือ การพัฒนาคน เราพัฒนาคนไปทำไม ถ้าคนไม่ไปพัฒนาประเทศ การศึกษาก็คงไร้ความหมาย หน้าที่ที่แท้จริงของการศึกษาคือ การพัฒนาคนเพื่อไป “สร้าง” ไม่ใช่ไป “ทำลาย” หลายคนกำลังตั้งคำถามว่า การศึกษาไทยกำลังทำลายระบบครอบครัวหรือไม่ การศึกษาพรากลูกออกจากอกพ่ออกแม่หรือไม่ มันเป็นเรื่องน่าเศร้าเหลือเกินที่หนุ่มสาวชนบทหลายคนเมื่อจบการศึกษาแล้วต้องการกลับไปอยู่กับพ่อแม่ ช่วยพ่อแม่ทำไร่ทำนา แต่กลับถูกมองว่า “ถ้าไม่บ้าก็เป็นเด็กไม่เอาไหน ไม่มีที่ไป” ในที่สุดหนุ่มสาวหลายคนที่ตั้งใจดีก็ไม่สามารถอยู่ในชุมชนของตนเองได้เพราะไม่ต้องการถูกตีตราว่า “บ้า” “ไม่เอาไหน” แปลกแต่จริงที่กลับกลายเป็นเรื่องที่น่ายินดีว่า ถ้าลูกหลานบ้านไหนสามารถย้ายตนเองไปอยู่เมือง ไปอยู่เมืองหลวง หรือยิ่งอยู่เมืองนอกเลยก็ยิ่งดี จะได้รับคำชื่นชมว่าเป็นคนเก่ง คนฉลาด เป็นที่นับหน้าถือตา การปล่อยให้ สองตายายโดดเดี่ยวอยู่ในท้องไร่ท้องนา กลับกลายเป็น “คุณธรรม” ที่คนทั้งสังคมยอมรับ สังคมแบบนี้ไม่รู้ว่าถ้าไม่ใช้คำว่า “เอน็จอนาถ” อาจารย์ยักษ์ ควรจะใช้คำว่าอะไร อยากถามว่า การศึกษา ที่ทำให้คนต้องทิ้งแผ่นดินเกิดนั้นจะ ยั่งยืนได้อย่างไร

     ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงที่ให้ความสำคัญกับ ความรู้คู่คุณธรรม จึงถือได้ว่าเป็น “เสาเข็ม” ของการพัฒนาประเทศ เพื่อความยั่งยืน เพราะลึกลงไปของหลักคิดนี้คือ การพัฒนาให้ “คน” เป็น “คน” ที่แท้จริงที่รู้จักเหตุผล รู้จักความพอดี เดินสายกลาง บนฐานความรอบรู้ และคุณธรรม โดยเฉพาะคุณธรรมของวิถีไทยที่รู้จักกตัญญู รู้คุณ รู้จักพึ่งตนเอง เห็นประโยชน์ส่วนรวมเหนือประโยชน์ส่วนตน และก็ไม่อาจปฏิเสธได้ว่า การศึกษาปฐมวัย คือ รากฐานของการศึกษาทั้งปวง ครูปฐมวัยจึงมีความสำคัญยิ่งยวดต่อการพัฒนาที่ยั่งยืน

     ใครจะเถียงว่า เด็กไทย ปัจจุบัน เป็นคนประเภทที่เราเรียกว่า “ไร้วินัย ทำอะไรไม่เป็น หาจุดเด่นไม่เจอ คิดแต่เรื่องเพ้อเจ้อไร้สาระ” หากปล่อยให้เด็กไทยมีบุคลิกภาพอย่างนี้ต่อไป ก็คงจะเห็นว่า ประเทศชาติไม่รอดแน่ จึงเป็นสิ่งที่ท้าทายอย่างยิ่งว่า ครูปฐมวัย ที่ต้องทำหน้าที่ดัดไม้ที่กำลังอ่อนอยู่นั้น ให้เติบโตเป็นไม้ที่แข็งแรงแผ่กิ่งก้าน ให้ดอกผล ให้ร่มเงา ให้ประโยชน์ช่วยปกป้องโลกได้นั้นต้องทำอย่างไร แทบจะเป็นหน้าที่ของภาคการศึกษาทั้งระบบที่จะต้องมานั่งทบทวนถึงการพัฒนา คน ให้สอดคล้องกับ ยุทธศาตร์ ใหม่ของการพัฒนาประเทศ เราสอนใคร เราสอนอะไร เราสอนอย่างไร ถ้าจะทำให้คนหนึ่งคนเปลี่ยนจากคนประเภท“ไร้วินัย ทำอะไรไม่เป็น หาจุดเด่นไม่เจอ คิดแต่เรื่องเพ้อเจ้อไร้สาระ” มาเป็น “ศีลเด่น เป็นงาน ชาญวิชา ปัญญาเลิศ” เราต้องทำอย่างไร หากเปรียบกับการเปลี่ยนกระเบื้องที่แตกร้าวหรือดินที่ยังดิบให้มาเป็น  ถ้วยชาม ที่สวยงามใช้ประโยชน์ได้ กระบวนการในการปั้น ฝีมือคนปั้น ประสิทธิภาพของเครื่องเผา อุณภูมิ และองค์ประกอบอื่นๆ ล้วนมีความสำคัญต่อ ผลิตภัณฑ์ สุดท้ายที่ออกมาอย่างเลี่ยงไม่ได้ แล้วเครื่องปั้นคนที่ปั้นออกมาแล้ว เป็นคนประเภท สุดยอด ต้องประสงค์อย่างที่เราอยากได้ นั้นควรมีหน้าตาอย่างไร คุยกันต่อในฉบับหน้า