ตามรอยเจ้าฟ้านักอนุรักษ์ 2

     นอกจากโครงการสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน อันเป็นหนึ่งในโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ที่ต้องการปลูกรักสร้างจิตสำนึกรักในธรรมชาติและทรัพยากรอันมีค่าของประเทศให้กับเยาวชน ยังมีโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริของเจ้าฟ้านักอนุรักษ์อีกมากมาย ที่ทรงให้จัดทำขึ้นเพื่อให้บรรลุเป้าหมายเดียวกันของการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติเพื่อให้เกิดประโยชน์ที่แท้ และยั่งยืน แก่มหาชนพสกนิกรของพระองค์

     เกาะแสมสารเป็นหนึ่งในโครงการของการเรียนรู้พืชพรรณ ป่าไม้ที่มีชีวิต โดยได้แรงบันดาลใจจากเกาะปอร์โครอลส์ของประเทศฝรั่งเศส ที่พระองค์ได้ทรงเคยเสด็จพระราชดำเนินเยี่ยมเยียนในปี 2536 และทรงประทับใจในวิธีการให้ความรู้ด้านพรรณพืชและระบบนิเวศแก่เยาวชน ในรูปแบบพิพิธภัณฑ์ที่มีชีวิตเพราะเกาะทั้งเกาะได้กลายมาเป็นสถานที่ศึกษาทรัพยากรธรรมชาติของประเทศ ไม่ว่าจะเป็นพันธุ์พืช ป่าไม้ สัตว์นานาชนิด สิ่งมีชีวิตทั้งขนาดใหญ่ ขนาดเล็ก ลักษณะธรรมชาติของท้องทะเล ปะการัง สิ่งมีชีวิตใต้ทะเลทั้งหมดคือแหล่งเรียนรู้ความงามของธรรมชาติ เกิดเป็นความรักและความหวงแหนต่อสรรพสิ่งที่มีอยู่ โครงการแปลงเกาะแสมสาร อำเภอสัตหีบ จังหวัดชลบุรี ให้เป็นสถานที่เรียนรู้สภาพนิเวศวิทยาของประเทศได้เกิดขึ้น พร้อมทั้งมีพระราชดำริจัดตั้งพิพิธภัณฑ์ธรรมชาติวิทยาเกาะและทะเลไทยขึ้น ด้านฝั่งสัตหีบตรงข้ามเกาะแสมสาร โครงการนี้ได้เริ่มมาตั้งแต่ปี 2541 จวบจนปัจจุบัน เป็นระยะเวลาถึง 9 ปี องค์ความรู้ด้านระบบนิเวศ และชีวภาพที่หลากหลายได้ก่อตัวขึ้นมากมาย จากการรวมพลังของผู้คนจำนวนมาก ทั้งนิสิต นักศึกษา นักวิจัย นักวิชาการจากสาขาวิชาต่างๆ แทบจะทุกสาขา ร่วมร้อยๆ ชีวิต รวมทั้งกองทัพเรือ เพราะเป็นการเน้นการศึกษาระบบนิเวศวิทยาแบบภาพรวมทั้งระบบ งานเริ่มต้นอันดับแรกคือการสำรวจ วิเคราะห์และจำแนกทรัพยากรประเภทต่างๆ ตั้งแต่ยอดเขาถึงใต้ทะเล เพียงเริ่มต้นงานสำรวจก็ถือว่าเป็นงานที่ยากอย่างยิ่ง คณะสำรวจแบ่งออกมายมายถึง 28 คณะ สำรวจตามความถนัดของตนเอง คาดกันว่า ภายในปี 2565 การสำรวจความหลากหลายทางชีวภาพทั้งระบบจะเสร็จสิ้นสมบูรณ์ และหมู่เกาะแสมสารจะกลายเป็นแหล่งเรียนรู้ธรรมชาติของเกาะและทะเลไทยที่สมบูรณ์ที่สุด

     ในระหว่างนี้ก็ให้มีการนำเสนอความรู้และงานวิจัยควบคู่กันไปด้วย งานนิทรรศการธรรมชาติวิทยาเกาะและทะเลไทยที่เขาหมาจอ อำเภอสัตหีบ ที่เพิ่งเสร็จสิ้นไปเมื่อต้นเดือนพฤศจิกายนมานี้ สะท้อนถึงความมุ่งมั่นของผู้คนจำนวนมากมายที่ถวายงานอันเนื่องมาจากพระราชดำริ และอยู่เบื้องหลังของความสำเร็จนี้ ความรู้ ความงดงามของธรรมชาติทะเลไทยที่ถูกเปิดเผยตีแผ่ออกมาในรูปนิทรรศการหลากหลาย น่าชม น่าติดตามคงจะไม่เกินเลยที่จะกล่าวว่าผู้ที่เข้าชมนิทรรศการนี้ทุกคน ไม่มีใครที่จะไม่ตระหนักถึงคุณค่าความงามของทรัพยากรที่ธรรมชาติได้มอบให้กับประเทศไทย เยาวชนน้อยๆ อีกหลายหมื่นคนที่มีโอกาสเข้าชมนิทรรศการและได้สัมผัสกับธรรมชาติเกาะและทะเลไทยจริงๆ บนเกาะแสมสารคงเพิ่มพูนความรัก ความหวงแหนที่มีต่อทรัพยากรไทย ดั่งที่เจ้าฟ้านักอนุรักษ์ของพวกเราได้ตั้งความหวังไว้ และเชื่อมั่นว่าความรู้และความรักเหล่านี้ อาจมีส่วนในการผลักดันให้เยาวชนน้อยๆ เหล่านี้เติบโตขึ้นเป็นนักอนุรักษ์ที่จะธำรงและรักษาธรรมชาติไว้ให้คงอยู่กับประเทศต่อไป เติบโตเป็นผู้ใหญ่ที่แตกต่างกับผู้ใหญ่ของวันนี้ ไม่เพียงแต่ธำรงรักษา แต่เห็นว่าการทำลายธรรมชาติเป็นสิ่งที่น่าละอายและเป็นบาปอย่างยิ่ง เพราะธรรมชาติเป็นบ้านหลังใหญ่ของสรรพสิ่งที่มนุษย์เป็นเพียงหนึ่งในผู้อาศัย ไม่มีสิทธิ์อ้างความเป็นเจ้าของใดๆ ทั้งสิ้น ทันทีที่มนุษย์อ้างความเป็นเจ้าของแต่ผู้เดียวโดยไม่เคารพสิทธิ์ของสรรพสิ่งอื่น เมื่อนั้นมนุษย์กำลังทำลายบ้านของตนเองและท้ายสุดคือการทำลายตนเอง และเป็นผู้แพ้ในที่สุด