ฟื้นฟูปฐพีไทยด้วยศาสตร์พระราชา ขบวนการฟื้นฟูดิน 1

     ในจำนวนโครงการพระราชดำริที่มีมากกว่า 3,000 โครงการ หากพิจารณาดูให้ดีก็จะพบว่า มากกว่า 80% เป็นเรื่องของ ดิน น้ำ ป่า และสภาพแวดล้อม ทั้งหมดล้วนเกี่ยวพันกับชีวิตความเป็นอยู่ของพสกนิกรทั้งสิ้น “ที่จริงดินลูกรังก็มีธาตุอาหาร แต่ที่ต้นไม้ไม่โตเพราะไม่มีจุลินทรีย์” นี่เป็นพระราชดำรัสครั้งหนึ่งของพระเจ้าอยู่หัวฯ กับเหล่าข้าราชการที่ถวายงานด้านการฟื้นฟูดิน อันแสดงถึงองค์ความรู้ด้านดินที่ลึกซึ้งเพราะทรงเห็นว่า ประเทศไทยเป็นประเทศเกษตร ประชากรส่วนใหญ่ของประเทศเป็นเกษตรกร หาก “ดิน” ซึ่งเป็นปัจจัยที่สำคัญที่สุดในการดำรงชีพ อยู่ในสภาพเสื่อมโทรม ก็จะสร้างความเสียหายให้กับชีวิตความเป็นอยู่และเศรษฐกิจของประเทศเป็นอย่างมาก  หลังจากที่ประเทศไทยเข้าสู่แผนพัฒนาเศรษฐกิจแห่งชาติฉบับที่หนึ่ง ในปี 2504 เกษตรกรที่เคยใช้วิธีธรรมชาติในการเกษตรก็เริ่มละทิ้งเกษตรดั้งเดิมหันมาใช้ปุ๋ยเคมี ยาฆ่าหญ้า ยาฆ่าแมลงตามแรงสนับสนุนของรัฐและทุนค้าปุ๋ยข้ามชาติว่าเป็น “เกษตรแผนใหม่” ที่จะช่วยเพิ่มผลผลิต การพัฒนาประเทศตามแนวเศรษฐกิจตาโต หรือ “เงินนิยม” ก็ส่งผลให้การทำลายดิน น้ำ ป่า เกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว และในขอบเขตที่กว้างขวาง  ความแห้งแล้งที่เป็นผลจากการทำลายป่า ปัญหาดินเสื่อมโทรมที่เกิดจากการใช้สารเคมีก็กลายเป็นปัญหาที่เกษตรกรไทยประสบกันทั้งประเทศ พัฒนาเป็นวงจรอุบาทว์ เป็นชะตากรรมแห่งความยากจนซ้ำแล้วซ้ำเล่า

     คนไทยและเกษตรกรไทยจะรู้หรือไม่ว่า หากราษฎรทุกข์ พระเจ้าอยู่หัวฯ นั้นทรงทุกข์กว่า ปัญหาดินเสื่อมโทรม ดินเค็ม ดินเปรี้ยว และอีกสารพัดปัญหาที่เกี่ยวกับดิน ล้วนอยู่ในพระปณิธานของพระองค์ท่านที่จะช่วยราษฎรแก้ปัญหาให้ได้ ขบวนการฟื้นฟูดิน ที่เกี่ยวพันกับผู้คนมากมายก็เกิดขึ้น ขอเอ่ยนามบุคคลที่ได้มีโอกาสรับใช้พระองค์ท่านและเป็นบุคคลที่สมควรได้รับการยกย่องในฐานะ “คนของแผ่นดิน” ที่อุทิศชีวิต กำลังกาย สติปัญญา ในการพลิกฟื้นดินของประเทศสยามให้คืนชีวิตกลับมาอีกครั้งตามแนวทางพระราชดำริ  คุณปรัชญา ธัญญาดี อดีตเจ้าหน้าที่กรมพัฒนาที่ดิน ปัจจุบันเกษียณราชการแล้ว เป็นผู้ที่มีคุณูปการในการพัฒนาปุ๋ยหมักชีวภาพ จนได้รับฉายาว่า “เจ้าพ่อปุ๋ยหมัก” ดร.นิรันดร์ สิงห์บุตรา ผู้เชี่ยวชาญด้านจุลชีวะ จากมหาวิทยาลัยเกษตร ปัจจุบันก็เกษียณแล้ว เป็นผู้ที่มีบทบาทอย่างสูงในการทำหน้าที่ผลิตคิดค้นหัวเชื้อจุลินทรีย์เพื่อไปบำรุงดิน ชื่อเสียงด้านหัวเชื้อจุลินทรีย์ขจรขจายชนิดที่สามารถเปลี่ยน ขยะเหม็น ให้เป็น ขยะหอม ได้

     ในการฟื้นฟูดิน พระองค์ท่านยังมีเพื่อนชาวต่างชาติมากมายที่เข้ามาเป็นกำลังใจ และให้ความช่วยเหลือในโครงการพระราชดำริ วัดญาณสังวรารามอันเป็นที่ตั้งของโรงเรียนเกษตรธรรมชาติ เพื่อศึกษาแนวทางการทำเกษตรธรรมชาติก็ได้รับการสนับสนุนความรู้และผู้เชี่ยวชาญจาก MOA (Mokiji Okada Association) จากประเทศญี่ปุ่น ในช่วงที่อาจารย์ยักษ์ยังถวายงานรับใช้พระองค์ท่านก็ได้รับพระกรุณาธิคุณให้มีโอกาสไปฝึกงานที่ Ohito Farm พื้นที่เกษตรธรรมชาติในเครือข่ายของ MOA ชาวญี่ปุ่นอีกท่านที่ควรได้รับคำขอบคุณในที่นี่คือ Masanobu Fukuoka นักเกษตรธรรมชาติชาวญี่ปุ่นและเจ้าของผลงานเขียนที่เลื่องชื่อ One Straw Revolution (ปฏิวัติยุคสมัยด้วยฟางเส้นเดียว) ที่ได้ให้ความรู้ และ คำชี้แนะหลายอย่างสำหรับการทำเกษตรธรรมชาติของประเทศไทย นอกจากนี้ยังมีข้าราชบริพาลและผู้คนอีกมากมายที่ไม่อาจจะเอ่ยนามหมดในที่นี้ที่มีส่วนในการร่วมพลิกฟื้นคืนชีวิตให้กับผืนดินของประเทศ

     ขบวนการฟื้นฟูดินที่นำโดยกษัตริย์นักพัฒนาแห่งประเทศสยาม นอกจากจะเริ่มจากพระปณิธานที่จะแก้ปัญหาชีวิตความเป็นอยู่ของราษฎรแล้ว ยังเป็นจุดเริ่มต้นแห่ง การพึ่งตนเอง อันเป็นรากฐานสำคัญของปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงของประเทศไทย ซึ่งมีส่วนเกี่ยวข้องกับเหตุการณ์ในประวัติศาสตร์  เมื่อไทยประกาศใช้แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติฉบับที่ 1 ตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา การพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมของประเทศไทยก็เดินรอยตามแบบอย่างตะวันตกอย่างขะมักเขม้น โดยเฉพาะประเทศอเมริกาที่เข้ามาแผ่อิทธิพลในย่านเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ โดยหวังจะสกัดการขยายตัวของแนวคิดลัทธิคอมมิวนิสต์ที่อเมริกาเชื่อว่าเป็นมหันตภัยที่ใหญ่หลวงที่สุดกับระบบทุนนิยม ไทยถูกใช้เป็นฐานทัพของอเมริกาในการทำสงครามเวียดนาม และได้รับเงินสนับสนุนจำนวนมหาศาลในการพัฒนาประเทศ สงครามเวียดนามได้ก่อให้เกิดกระแสต่อต้าน “จักรวรรดินิยมอเมริกัน” อย่างรุนแรง จากนักศึกษา ปัญญาชน ในช่วงปี พ.ศ. 2516-2519 ถึงขั้นประท้วงขับไล่ และ “ฉี่รดธงชาติ” อเมริกันเสียหน้าจาการแพ้สงคราม โกรธแค้นและเป็นที่มาของการตัดงบช่วยเหลือจำนวนมหาศาลที่เคยให้ไทย  บทเรียนครั้งนี้ทำให้ไทยเริ่มตาสว่างและรู้ว่า “ตนนั่นแหละเป็นที่พึ่งแห่งตน” ฉบับหน้าเรามาว่ากันต่อว่า การพึ่งตนเองทำให้เกิดศาสตร์พระราชาด้านการพัฒนาดินอย่างไร