ฝรั่งคิดอย่างไรกับเศรษฐกิจพอเพียง

ขอถือโอกาสบอกเล่าเรื่องราวของนักวิชาการชั้นนำของโลกชาวนิวซีแลนด์  Dr. Gavin Kenny ที่คลุกคลีศึกษาปัญหาการเปลี่ยนแปลงของสภาวะโลกโดยเฉพาะปัญหาโลกร้อนมามากกว่า 16 ปี และเป็นหนึ่งในผู้ทรงคุณวุฒิของ IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change) หน่วยงานคณะกรรมการระหว่างรัฐบาลว่าด้วยการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศ)

2 อาทิตย์ที่ผ่านมา เครือข่ายมูลนิธิกสิกรรมธรรมชาติ และศูนย์กสิกรรมธรรมชาติมาบเอื้องได้มีโอกาสต้อนรับ อดีตนักวิชาการด้านระบบนิเวศน์และการเปลี่ยนแปลงของโลกแห่งมหาวิทยาลัยออกซ์ฟอร์ด ที่เดินทางทั่วโลกเพื่อเก็บข้อมูลปัญหาและผลกระทบจากภาวะโลกร้อนในระดับท้องถิ่น โดยเลือกประเทศไทยเป็นจุดเริ่มต้นประเทศแรก

ดร.แกวิน ให้ความเห็นที่น่าคิด ถึงปัญหาต่างๆ ด้านระบบนิเวศน์ที่รุมเร้าประเทศตะวันตก เช่นนิวซีแลนด์อย่างน่าฟังว่า
“สิ่งที่ผมพบเห็นในประเทศไทยในระยะสองอาทิตย์ที่ผ่านมาไม่แตกต่างจากปัญหาที่เกิดขึ้นในประเทศนิวซีแลนด์ การเน้นปลูกพืชเศรษฐกิจเชิงเดี่ยว การใช้ปุ๋ยเคมี การถางป่าจำนวนมหาศาลเพื่อเปลี่ยนให้เป็นปศุสัตว์โดยเฉพาะเพื่อใช้เป็นพื้นที่ในการเลี้ยงแกะ ปัญหาน้ำท่วม สลับกับภาวะแห้งแล้ง สภาพอากาศที่ปรวนแปร ที่ทวีความรุนแรงมากขึ้น ปัจจุบันนิวซีแลนด์มีพื้นที่ป่าธรรมชาติเพียงน้อยนิดไม่ถึง 15% การเห็นแก่ผลประโยชน์ระยะสั้นโดยไม่คำนึงถึงเยาวชนคนรุ่นหลัง ทำให้คนนิวซีแลนด์เองก็ไม่เห็นประโยชน์ในการปลูกป่าธรรมชาติที่ต้องใช้เวลามากกว่าหนึ่งชั่วอายุคน การปลูกพืชเศรษฐกิจเชิงเดี่ยวเช่น ต้นสน และยูคาลิปตัส จึงเป็นพืชที่เห็นดาษดื่นทั่วไปในประเทศนิวซีแลนด์ แต่อย่างน้อย ยูคาลิปตัสก็ยังเป็นพืชท้องถิ่นของประเทศเรา แต่เมื่อผมมาเห็นป่ายูคาลิปตัสในประเทศไทย ผมก็สงสัยว่าประเทศไทยทำไมจึงหันมาปลูกยูคาฯ เพราะเป็นพืชที่มีความสามารถในการทำลายดินที่รวดเร็วมาก และก็ไม่เหมาะกับสภาพภูมิอากาศกับประเทศนี้เลย และที่ไม่น่าแปลกใจก็คือ ยูคาลิปตัสที่เห็นในประเทศไทยมันแคระแกรน ไม่สมบูรณ์เลย ในความเห็นของผม เกษตรกรไทยจำนวนมากกำลังเดินหลงทาง กำลังทำลายธรรมชาติอย่างไม่น่าให้อภัย เพราะในที่สุด ธรรมชาติก็ต้องทำการทวงคืน แต่ท่ามกลางขบวนการทำร้ายธรรมชาติ ผมก็ดีใจที่ได้พบความพยายามของคนกลุ่มหนึ่งในการขับเคลื่อนเพื่อคืนความสมดุลสู่ธรรมชาติ ภายใต้แนวคิด ขบวนการขับเคลื่อนเศรษฐกิจพอเพียง คนไทยโชคดีมหาศาลที่มีผู้นำที่ยิ่งใหญ่ ที่เข้าใจวิถีธรรมชาติ เข้าใจการพัฒนาอย่างยั่งยืนโดยใช้หลักการสร้างสมดุล

สำหรับผม เศรษฐกิจพอเพียง คือทางออกของวิกฤติโลก  เพราะเศรษฐกิจพอเพียงสำหรับผม คือ ความสมดุลระหว่างคำ 2 คำ Ecology (นิเวศน์วิทยา) และ Economy (เศรษฐกิจเศรษฐศาสตร์) คุณทราบไหมว่า รากศัพท์ของคำทั้ง 2 คำมีที่มาจาก คำเดียวกัน คำว่า eco เป็นคำภาษากรีก แปลว่า “บ้าน” คำว่า ecology คือการสร้างความเป็นระเบียบให้กับบ้าน ขณะที่ economy คือระบบการจัดการสิ่งต่างๆ ในบ้าน  ทั้งสองคำเป็นการสะท้อนความเข้าใจที่ถูกต้องของคนโบราณต่อความสัมพันธ์ระหว่างธรรมชาติ (ecology) กับวัตถุ สิ่งของ ที่เรารวบยอดความคิดอยู่ในคำว่า economy ทฤษฎีเศรษฐกิจพอเพียงของพระเจ้าแผ่นดินไทย จึงเป็นทฤษฎีที่ยอดเยี่ยมที่สะท้อนความสัมพันธ์ที่สมดุลระหว่างระบบนิเวศน์วิทยาและการดำรงชีวิตของมนุษย์ได้อย่างเหมาะเจาะลงตัว  การดำรงชีวิตที่เคารพและนอบน้อมต่อธรรมชาติ เข้าใจกฎเกณฑ์ธรรมชาติซึ่งเป็นกฎเกณฑ์พื้นฐานของทฤษฎีเศรษฐกิจพอเพียง ไม่เพียงแต่เป็นทฤษฎีที่ก้าวหน้า ทันสมัยต่อการแก้ปัญหาสถานการณ์ที่โลกกำลังเผชิญอยู่ ยังเป็นสิ่งที่ผมเชื่อว่าในไม่ช้า นานาประเทศจะเอาเป็นเยี่ยงอย่างและเจริญรอยตาม”

ขณะที่ฝรั่งกำลังชื่นชมเศรษฐกิจพอเพียงว่าเป็นหนทางรอดของวิกฤติโลก แล้วคนไทยล่ะ จะรอให้ฝรั่งมาบอกว่าเรา “โง่” หรือ ที่มีของดีแล้วไม่รู้คุณค่า